EDE STAAL

Ede Staal

Groninger Ede Staal is leraar Engels als hij in 1974 een Engelstalige single voor Philips opneemt. Daarna trekt hij zich terug op zijn boerderij om pas in 1984 weer van zich te laten horen op muzikaal vlak. Staal zingt dan in dialect over het leven op het Groningse platteland, hij ...
Volledige biografie...

Instrumenten

gitaar, toetsinstrumenten, zang

Overige muzikanten

Koos Hendrix   gitaar

Genoemd in de biografie van

1990   Stroatklinkers
2022   Claudia de Breij

Biografie Ede Staal

Groninger Ede Staal is leraar Engels als hij in 1974 een Engelstalige single voor Philips opneemt. Daarna trekt hij zich terug op zijn boerderij om pas in 1984 weer van zich te laten horen op muzikaal vlak. Staal zingt dan in dialect over het leven op het Groningse platteland, hij typeert zichzelf als een mismoedig en melancholieke optimist. Hij groeit in korte tijd uit tot een volksheld. Als Ede Staal in 1986 overlijdt zal deze populariteit alleen maar verder groeien.

1941 - 1974

Ede Staal wordt op 2 augustus 1941 geboren te Warffum, Groningen. Hij woont daar tot begin 1945 en verhuist vervolgens samen met moeder Tine, zus Sineke en broer Hero naar het huis van zijn opa en oma Oortman in Leens. Als jongetje van tien ontdekt hij zijn liefde voor muziek bij de plaatselijke dorpsfanfare, waar hij trompet speelt. Later gaat Staal Engels studeren, totdat hij genoeg weet om les te geven. Hij woont met vrouw, kinderen (uiteindelijk zes zoons) en dieren op een grote boerderij op het Groningse platteland als hij de kans krijgt om in 1974 één van zijn Engelstalige nummers op te nemen en bij Philips uit te brengen. Het nummer I'm In The Blues wordt zijn eerste single, en voorlopig ook zijn enige. Staal krijgt een aanbod voor meer singles, maar bedankt hiervoor. Wel wint hij een prijs bij het NOS-songfestival voor componisten/tekstdichters.

1974 - 1984

In deze periode richt Staal zich weer op onderwijzen, en werkt hij afgezonderd aan zijn liedjes en teksten. Begin jaren tachtig maakt Staal voor de regionale radiozender Radio Noord een aantal herkenningstunes en liedjes. Er ontstaat steeds meer vraag naar de liedjes van Staal. Engbert Gruben, op dat moment Hoofd Muziek van Radio Noord, probeert Staal over te halen met zijn liedjes naar buiten te treden. Staal heeft hier in eerste instantie geen oren naar, maar gaat in 1984 toch overstag.

1984

Staal neemt een heel album op met als titel Mien Toentje. Het titelnummer is de herkenningstune van het populaire programmaonderdeel Moestuinrubriek op Radio Noord. De teksten van de overige elf liederen, gezongen door Staal met zijn karakteristieke nasale stem, gaan over het leven op het Groningse platteland. Binnen een korte tijd gaan er twaalf duizend stuks van Mien Toentje over de toonbank. Naast zijn Groningse teksten schrijft Staal teksten in het Engels, Duits, Nederlands, Deens en Oost-fries. Staal begint ook weer op te treden.

1985

In verband met een operatie is het een tijdje stil rond Staal. In het programma Sloaperstil' op Radio Noord geeft hij vanaf juni elke zondagmorgen een vertelling ten beste over het dorpsleven in Groningen. Deze rubriek, Zuzooien op Zundagmörn, doet zijn populariteit nog verder groeien. In november doet hij weer wat optredens, maar Staal is nog steeds ziek.

1986

Staal overlijdt op 22 juli, vlak voor zijn vijfenveertigste verjaardag. Voor zijn dood is er langzaam gewerkt aan de opnames voor het tweede album, dat op 4 oktober uitgebracht wordt. Op dezelfde datum krijgt Staal postuum de K. ter Laanprijs toegekend, voor zijn verdiensten in de Groningse taal. De vertellingen van Staal voor Zuzooien op Zundagmörn worden verzameld en uitgebracht op een driedubbelalbum. Dit album wordt in 1993 op CD heruitgebracht.

1996

Er verschijnt een dubbelalbum van Staal op CD: Hear My Song/As 't Boeten Störmt. Op de eerste CD staan Engelstalige nummers, waaronder de eerste single I'm In The Blues. De tweede CD bevat liederen in het Gronings, Duits en Nederlands.

1998

Het lied 't Hogelaand van Staal vormt voor schrijver Kees van der Hulst de inspiratie voor het scenario van de film De Poolse Bruid. Het lied is ook in de film van regisseur Karim Traïda te horen. De film blijkt zeer succesvol en wint verschillende prijzen, wat de belangstelling voor Staal weer doet toenemen. Met meer dan honderdduizend verkochte albums op zijn naam blijkt Staal zelfs nu nog de meest populaire Groningse zanger.

2000

Een jaar van veel eerbetoon aan de Groninger zanger. De tentoonstelling Ode Aan Ede in de museumboerderij op het landgoed Verhildersum bij Leens wordt in de eerste zes weken door meer dan 13.000 mensen bezocht. De teller komt uiteindelijk ruim boven de 65.000. In dezelfde boerderij wordt De Nacht Van Ede gehouden, waar vele bekende Groninger artiesten aan mee werken. Er verschijnt een boek met de Nederlandse vertaling van Ede Staals teksten. Het Groningse streekpostbedrijf 't Hoogeland brengt een Ede Staal postzegel uit. In Delfzijl wordt een monument onthuld ter nagedachtenis aan de nog steeds aan populariteit winnende zanger.

2001

Het Noord-Nederlands Orkest (NNO), zanger Arno van der Heyden (Trio Kloosterboer) en zangeres Rika Dijkstra brengen een eerbetoon aan de Groningse troubadour Ede Staal. De stukken van Staal worden op 28 en 29 juni in de Oosterpoort in Groningen voor het eerst in een volledig symfonische bezetting uitgevoerd. De arrangementen van Staals nummers worden speciaal voor de twee concerten gemaakt door De Koning en de Groningse componist Henk Meutgeert. Bluegrassband Stroatklinkers uit Harkstede brengen een ode aan Ede Staal op hun cd Knap Stoaltje.

Stroatklinkers

2002

Op 23 augustus brengt het label Marista een cd uit van de Friese muzikanten Joop van Dijk en Sjoerd van der Leij. De Friestalige cd bevat vijftien bewerkingen van liedjes van de Groningse volkszanger. Het is voor het eerst dat teksten van Ede Staal in het Fries zijn bewerkt.

2004

Het Hansen Nippon-Maru Male Choir uit Yokohama werkt aan Japanse uitvoeringen van het werk van Ede Staal.

2005

De debuutsingle I'm In The Blues uit 1974 wordt door het label JAZ van Jan Adriaan Zwarteveen opnieuw uitgerbacht en behaalt de hitparade. Het is postuum de eerste hitnotering voor Ede Staal.

Jan Adriaan Zwarteveen

2006

23 maart wordt het eerste exemplaar van het stripboek over Ede Staal uitgereikt in het Stripmuseum te Groningen aan twee zoons van de zanger. In het boek verwerkt tekenaar Charles van den Broek de bekendste liedjes van Ede Staal zoals 't Het Nog Nooit Zo Donker West en Mien Toentje tot stripverhalen. De letterlijke tekst van de liedjes is te volgen in de tekstballonnetjes. Tijdens het Ede Staal Festival, op 25 maart in De Klinker te Winschoten, zingen meer dan 30 koren liedjes in de streektaal. Tijdens het festival wordt speciaal voor de gelegenheid een koor geformeerd dat een serie liedjes van Ede Staal ten gehore brengt.

2011

Op 22 juli, de 25ste sterfdag van Ede Staal, zendt RTV Noord de documentaire Credo: Zien Bestoan uit, geregisseerd door Marleen Godlieb. De film is combinatie van biografie en een zoektocht naar het Groningen zoals dat zijn liedjes wordt beschreven. Onder meer zijn vrouw, zijn zoons, Lenie ’t Hart, Jan Mulder en Max van den Berg verlenen hun medewerking. De documentaire verschijnt op dvd inclusief videoclips die met toestemming van de weduwe van Ede Staal speciaal voor de uitgave zijn gemaakt bij enkele liedjes.

Audio/Video Ede Staal

Video Ede Staal