GUUS JANSSEN

Guus Janssen

Guus Janssen is een Nederlands componist en pianist die in zijn werk verschillende muzikale werelden bijeenbrengt: die van de klassieke muziek en van de jazzmuziek, van het componeren en van het improviseren. Hij vermengt ze niet tot een synthese maar last ze aan elkaar tot een montage. In zijn gecomponeerde ...
Volledige biografie...

Instrumenten

componist, klavecimbel, orgel, piano

Genoemd in de biografie van

1973   Paul Termos
1974   Maurice Horsthuis
1978   Gerard Bouwhuis
1981   Mondriaan Kwartet
1985   Ernst Reijseger
1985   Nils Wieland
1988   Ernst Glerum
1988   Lucas Vis
1994   Joost Buis
1994   Jorrit Dijkstra
1996   Ebony Band
1997   Alan Laurillard
1998   Lucas Vis
2005   BRISK Recorder Quartet Amsterdam
2012   David Kweksilber
2015   Greetje Bijma
2015   Misha Mengelberg
Meer resultaten... Minder resultaten

Biografie Guus Janssen

Guus Janssen is een Nederlands componist en pianist die in zijn werk verschillende muzikale werelden bijeenbrengt: die van de klassieke muziek en van de jazzmuziek, van het componeren en van het improviseren. Hij vermengt ze niet tot een synthese maar last ze aan elkaar tot een montage. In zijn gecomponeerde stukken komen gedeelten voor waarin de musici moeten improviseren en de improvisaties in zijn jazzcomposities zijn altijd gestructureerd. Visuele indrukken liggen vaak aan de basis van zijn improvisaties. Janssen componeert instrumentale en vocale muziek voor uiteenlopende bezettingen – het kan een duet voor piano en hi-hat zijn, of een stuk voor Siberische boventoonzangers. Onbevangenheid is een van zijn belangrijkste karakteristieken, en die behoedt hem voor routinewerk of een knieval voor de traditie. Janssens muziek is grillig, ontregelend en rusteloos – dat geldt zowel voor zijn composities als zijn improvisaties. In het strijkkwartet 'Streepjes', bijvoorbeeld, vermijdt hij bewust het traditionele vibrato-spel: de musici spelen louter flageoletten, om plots uit te halen met extreme vibrato-passages. Janssen heeft een speciale voorliefde voor de (opzettelijke) blunder, de hapering, het doorbreken van het aanvankelijk ingezette stramien. Het resultaat is muziek die zichzelf voortdurend relativeert en nooit verzandt in zwaarwichtigheid. Zijn stijl wordt sober, nuchter, helder, ja zelfs 'typisch Nederlands' genoemd. Zelf zegt hij "een muziek te willen schrijven die een open, onbevangen oor heeft voor alle 'muzieken' om ons heen." Als componist werkt hij meestal nauw samen met de uitvoerenden, om de kloof tussen compositie en uitvoering zoveel mogelijk te dichten. Als pianist is Janssen een vaste verschijning op grote en kleine podia, variërend van jazzcafés tot het Amsterdamse Concertgebouw.

1951 - 1972

Guus Janssen wordt geboren op 13 mei in Heiloo. Hij studeert piano bij Jaap Spaanderman en compositie bij Ton de Leeuw aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam.

Ton de Leeuw

1972 - 1973

Na zijn studie componeert Janssen het complexe pianostuk 'Brake', met duidelijke echo's van avantgardisten Iannis Xenakis en Brian Ferneyhough. Maar de complexiteit van 'Brake' ontstaat niet vanuit een compositorisch plan, maar grotendeels vanuit improvisatie. Tevens wordt zijn 'Muziek' voor blazers uitgevoerd door het ASKO Ensemble, waaraan Janssen zelf verbonden is als pianist.

1973 - 1980

Guus Janssen treedt op als improviserend pianist en klavecinist, alleen of met door hem gevormde ensembles zoal het Trio Guus Janssen en het Guus Janssen Septet. Hij speelt ook in andere combinaties, onder anderen met Paul Termos, Maarten Altena en Theo Loevendie. Zijn spel verraadt soms invloeden van jazzpianisten Thelonious Monk en Lennie Tristano, wier platen hij kent uit de collectie van zijn ouders.

Maarten Altena Paul Termos Theo Loevendie

1980

Tijdens het muziekfestival Warschauer Herbst voert Guus Janssen zijn pianoconcert 'Dans van de Malic Matrijzen' (1978) uit en tijdens de Donaueschinger Musiktage speelt het Radio Kamerorkest onder leiding van Ernest Bour de première van 'Toonen' met solistische medewerking van trombonist Vinko Globokar.

1981

Guus Janssen componeert 'Streepjes', zijn tweede strijkkwartet. Hij treedt op als solist in de serie 'Meesters van het Klavier' tijdens het Holland Festival. Janssen ontvangt de Boy Edgarprijs vanwege zijn verdiensten voor jazz en geïmproviseerde muziek. Het juryrapport looft hem als een uitgesproken vernieuwer "omdat hij kans ziet in zijn muziek twee verwante, maar tot op heden gescheiden stromingen tot een totaal nieuw geheel te smeden" - waarmee hedendaags klassieke muziek en jazzmuziek bedoeld worden.

1982

Guus Janssen soleert tijdens het North Sea Jazz Festival. Tussen jazzgiganten als Benny Goodman, Lionel Hampton, Stan Getz en Dizzy Gillespie blijft Janssen niet onopgemerkt. Hij ontwerpt volgens de recensent "vanuit minieme thema'tjes meesterwerkjes".

1984

Guus Janssen krijgt de Matthijs Vermeulen Prijs voor zijn compositie 'Temet' (1983) voor fluit, viool, cello en harp.

1987 - 1989

Met John Zorn treedt Guus Janssen op in het BIMhuis in Amsterdam. Daar spelen zij oude bop-stukken van Misha Mengelberg tijdens de October Meeting. Het jaar daarop doen ze hetzelfde in Italië. Het Koninklijk Concertgebouworkest verleent Janssen de opdracht voor een compositie. Het wordt het stuk 'Keer' (1988). Hij zet daarin met name de strijkers aan het werk die in moderne muziek 'zo vaak niets zitten te doen'. "Je krijgt het idee dat die violisten in een molen terecht zijn gekomen die maar doordraait. (…) Dat strijkergeweld moet worden gekeerd en daarom breken de koperblazers er met dat basisakkoord doorheen."

Misha Mengelberg

1993 - 1994

Samen met zijn broer, de drummer Wim Janssen, treedt Janssen op in de Knitting Factory in New York. Voor een concert van violist Gidon Kremer in het Amsterdamse Concertgebouw componeert Janssen in diens opdracht het werk 'Klotz' (1994), voor viool, hi-hat-solo en ensemble. Tijdens het Holland Festival vindt de première plaats van de opera 'Noach' op een libretto van Friso Haverkamp. De regie van deze voorstelling is in handen van Pierre Audi en het decor is gemaakt door Karel Appel.

Wim Janssen

1996

Guus Janssen schrijft in opdracht voor de Donaueschinger Musiktage 'Verstelwerk'. De essentie van dit werk, aldus Janssen, zit hem in "hoe het met tonaliteit omgaat, hoe het schots en scheef in elkaar zit. Er wordt ook uitbundig in geswingd, maar op een merkwaardige, struikelende manier […] het klink als een soort geflipte Bernstein. 'Verstelwerk' is een van mijn lievelingsstukken en de dirigent vond het een feest."

1999 - 2000

De opera 'Noach' wordt opnieuw door de Nederlandse Opera uitgevoerd. Een jaar later vindt de première plaats van de opera 'Hier°' (spreek uit: Hier tot de nulde macht) waaraan Guus Janssen van 1996 tot 2000 heeft gewerkt. Het libretto is van Friso Haverkamp, de regie van Pierre Audi.

2003

Met enkele componisten uit de barok en de klassieke periode (waaronder Joseph Haydn, C.Ph.E. Bach en Domenico Scarlatti) heeft Guus Janssen een speciale band. Soms gebruikt hij hun werken als aanzet tot improvisatie, soms geven ze hem een idee voor een eigen compositie. Voor het Nederlands Blazersensemble bewerkt Janssen zes 'Sonates' van Domenico Scarlatti. Drie van de sonates instrumenteert hij voor blazers, drie andere bewerkt hij zodanig dat ze 'verkeerd aflopen'.

2007 - 2008

Janssen is dit seizoen composer in residence bij het Brabants Orkest. Hij componeert 'Belvédère', voor 2 celli en orkest, voor Larissa Groeneveld en Ernst Reijseger met het Brabants Orkest. 'Verstelwerk' (1996) wordt uitgevoerd op 5 februari in de Carnegie Hall in New York door het Riverside Orchestra.

Ernst Reijseger Het Brabants Orkest Larissa Groeneveld

2010

'Pinocchio in Love' is de nieuwe opera met een libretto van Friso Haverkamp en geschreven voor de zomertournee van het Ricciotti Ensemble. In de herfst gaat het ensemble naar Sicilië.

Ricciotti Ensemble

2011

Op 10 mei speelt Guus Janssen de première van zijn pianoconcert 'Vrije Tijd' met het Asko|Schönberg in het Concertgebouw van Amsterdam.

2012

De Johan Wagenaarprijs wordt op 8 december - tijdens de Dag in de Branding - in Den Haag uitgereikt aan Guus Janssen. Uit het juryrapport: “Componist Guus Janssen is ‘Holland op z’n best’. Zijn oeuvre is authentiek, uitgesproken eigen en met niets anders te vergelijken. Zijn werk heeft zo’n unieke signatuur dat al zijn stukken, om het even uit welke periode, altijd meteen als ‘typisch Janssen’ te herkennen zijn. De jury beschouwt hem als een van de meest creatieve en vrijdenkende componisten van deze tijd.” Op 9 december is er een special rondom hem bij het VPRO-programma Vrije Geluiden. Daar vertelt Janssen over zijn invloeden zoals de componisten Peter Schat en Louis Lehmann.

Louis Th. Lehmann Peter Schat

2013

Janssen is in januari 'composer in residence' bij het Storioni Festival in Eindhoven, Breda, Den Bosch, Tilburg en Helmond. Op 8 maart wordt tijdens de Vrijdag van Vredenburg voor het eerst zijn Ballroom Rithmix uitgevoerd. In dit stuk gaan een tango en foxtrotritmes van een elektronisch orgel in dialoog met het orkest. Regisseuse Jellie Dekker en cameraman Dick Lucas maken in de zestig minuten durende documentaire De Buitenbocht een portret over Guus Jansen en zijn drummende en schilderende broer Wim. De film wordt op 19 mei 2013 uitgezonden in het programma NTR Podium en een jaar later uitgebracht op dvd.

2014

Pianist Guus Janssen en zangeressen Quirine Melssen en Lucia Caihuela leveren bijdragen aan de cd VERDI 2.00 van Bo van de Graafs groep I Compani met bewerkingen van composities van Giuseppe Verdi (1813-1901). Janssen is een paar keer gastsolist tijdens optredens van I Compani, onder meer tijdens de cd-presentatie op 17 januari in de Doelen in Rotterdam. Op 27 september vindt in het Amsterdamse Orgelpark tijdens het programma Monk Inside Out van het Clazz Ensemble de wereldpremière plaats van Guus Janssens compositie Do You Mean Me. Janssen doet meerdere optredens, onder meer in de bezetting van het Eric Boeren 5-tet en de David Kweksilber Big Band. Met laatstgenoemde formatie wordt voor het eerst Janssens compositie Bonanza uitgevoerd.

2015

Oude Wind & Harde Noten is een muziektheatervoorstelling onder regie van Mark Timmer over het turbulente verleden van Egmond-Binnen. Guus Janssen is samen met zangeres Greetje Bijma verantwoordelijk voor de composities. De twee worden tijdens de uitvoering terzijde gestaan door trombonist Wolter Wierbos. Op 30 mei 2015 krijgt Guus Janssen in de Ruïnekerk in het Noord-Hollandse Bergen de A. Roland Holst Kunstprijs. De prijs wordt driejaarlijks uitgereikt door de Stichting A. Roland Holst Fonds. Het bestuur roemt ‘de flexibiliteit van Janssen als improvisator, zijn gedrevenheid als componist en uitvoerend musicus en zijn nieuwsgierigheid naar nieuwe muziekvormen en combinaties van genres.’ De prijs bestaat uit een geldbedrag van € 5000,- en een penning die is vervaardigd door beeldend kunstenaar Geer Roobeek. Janssen neemt plaats achter de piano in het ICP Orkest. Hij vervangt daarmee Misha Mengelberg die vanwege dementie niet langer meer in staat is om mee te spelen. Na een Amerikaanse tournee in de eerste twee weken van mei voert het orkest in juni tijdens het Holland Festival voor het eerst de onalledaagse opera Koeien uit. De opera is gedeeltelijk geschreven door Misha Mengelberg en afgemaakt door Guus Janssen en tekstschrijver en regisseur Cherry Duyns. Overige medewerkers zijn acteurs Pierre Bokma, Beppe Costa en Olga Zuiderhoek en sopraan Katrien Baerts, mezzosopraan Fanny Alofs en bariton Mattijs van der Woerd. Op 14 oktober 2015 wordt de cd Meeting Points gepresenteerd in het Bimhuis met een optreden van het trio Janssen Wierbos Janssen. Het album bevat een bloemlezing van opnamen die in de periode 1989-2014 van Guus Janssen in verschillende bezettingen zijn gemaakt in het Bimhuis.

Misha Mengelberg

2016

Op 4 maart vindt in het Orgelpark in Amsterdam de wereldpremière plaats van Haiku Shmaiku, de compositie die Janssen heeft geschreven op teksten van Jack Kerouac. Het stuk wordt uitgevoerd door Guus Janssen (orgel), Claron McFadden (sopraan) en Wiek Hijmans (gitaar). Guus Janssen is als componist betrokken bij een project van Ensemble Zerafin samen met de Nederlandstalige singer-songwriter Spinvis. De leidraad voor de voorstelling Mein junges Leben hat ein End is het gelijknamige volksliedje waarop Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621) variaties heeft schreven. Janssen maakt in de geest van Sweelinck variaties op zijn kenmerkende humoristische en innovatieve wijze. In mei gaat ICP op tournee door Nederland met de opera Koeien.

Foto's Guus Janssen

Audio/Video Guus Janssen

Video Guus Janssen