THEO DEKEN

Pseudoniemen

Theo Taldick, Theo Taldik

Theo Deken

Theo Deken (Amsterdam, 23 juli 1939 - Amsterdam, 11 oktober 2000), ook bekend als Theo Taldik of Taldick, is een legendarische, tragische figuur in de Nederlandse jazzgeschiedenis. Als autodidact op bugel en trompet leidt hij vanaf zijn 20ste een eigen big band, waarin diverse latere beroemdheden spelen (onder wie saxofonist ...
Volledige biografie...

Instrumenten

altsaxofoon, bugel, componist, trompet

Biografie Theo Deken

Theo Deken (Amsterdam, 23 juli 1939 - Amsterdam, 11 oktober 2000), ook bekend als Theo Taldik of Taldick, is een legendarische, tragische figuur in de Nederlandse jazzgeschiedenis. Als autodidact op bugel en trompet leidt hij vanaf zijn 20ste een eigen big band, waarin diverse latere beroemdheden spelen (onder wie saxofonist Hans Dulfer en pianist Louis van Dijk). De melancholieke kracht van zijn composities en arrangementen blijft niet onopgemerkt: in december 1962 wordt zijn big band gevraagd voor een optreden in het Amsterdamse Concertgebouw. Dat hoogtepunt blijkt al gauw ook een eindpunt. Deken krijgt psychische moeilijkheden en raakt verslaafd aan heroïne. Na 1970 verlaat hij de muziek en leeft hij voortaan als zwerver op straat in Amsterdam. Als hij daar eind 2000 sterk vervuild en verzwakt overlijdt, herinnert slechts een enkeling zich Theo Deken nog als de veelbelovende muzikant van vroeger.

In bezetting van

Clous van Mechelen Combo   trompet

1956 - 1964

Theo Deken groeit op in een groot katholiek gezin met twaalf kinderen in Amsterdam-Zuid. Zijn moeder, Antonia Taldik, is kort na de Eerste Wereldoorlog als Hongaarse vluchtelinge naar Nederland gekomen. Zijn vader boekt succes met een eigen fabriek van trailers en aanhangers. Terwijl de overige kinderen de exacte aanleg van Deken senior erven, blijkt Theo een artistiek buitenbeentje. De religieuze muziek die hij hoort als koorknaap in de Jacob Obrechtkerk laat blijvende sporen na; zijn eerste noten als trompettist blaast hij als tiener in het Amsterdams Harmonie Orkest. Daarin leert hij in 1956 Hans Dulfer kennen, die net zoals hij houdt van de moderne jazz van Sonny Rollins en Miles Davis. Met Dekens buurtgenoot Clous van Mechelen op piano beginnen ze een kwintet, dat in 1959 meedoet aan het Loosdrecht Jazz Concours. Dekens statige, weemoedige composities lijken er buiten de kaders te vallen; de jury vindt ze geen onderscheiding waard. Ook als het kwintet datzelfde jaar optreedt tijdens de Nederlandse Elvis Presley Verkiezingen wekt Deken verbazing door midden in het rumoer een gevoelige versie van What Is This Thing Called Love in te zetten. In 1961 doet de trompettist, die zich inmiddels afficheert als 'Theophilus Taldick', opnieuw mee aan het Loosdrecht Jazz Concours. Hoewel het publiek de gedragen klanken van Dekens twaalfkoppige ensemble waardeert, valt zijn muziek weer buiten de prijzen. Deken probeert het intussen ook als altsaxofonist in kleinere combo's, waarbij zijn geëxalteerde soli corresponderen met het zelfgekozen predikaat 'meanest Alto in the Galaxy'. Een jaar later is hij dankzij intensieve repetities zo gegroeid als bandleider, dat zijn orkest fungeert als slotact van een jazzgala in het Amsterdamse Concertgebouw, op 23 december 1962. Het tot Big Ballad Boogie Blues Beat Bounce BeBop Band gedoopte ensemble zit vol jonge talenten, onder wie Louis van Dijk, bassist Maarten van Regteren Altena, en de rietblazers Hans Dulfer, Harry Sparnaay en Dick Vennik. De laatste speelt de schrijnende altpartij in Dekens Something for Billie, een aan Billie Holiday opgedragen treurzang in huiveringwekkend fraaie akkoorden. 'Dit orkest heeft het publiek na de pauze een half uur in de ban gehouden met twee composities van Taldick', schrijft de Volkskrant de volgende dag. 'Het zijn vooral de arrangementen die opvallen, waardoor het orkest een volkomen eigen geluid heeft gekregen.' Het orkest blijft nog enige tijd in wisselende bezettingen bijeen (met onder anderen saxofonist Aart Gisolf en drummer Max Bolleman), maar valt door toenemend eigenaardig gedrag van de leider halverwege de jaren zestig uiteen. Deken duikt dan op in nachtclubs rondom het Rembrandtplein. Hij leert zichzelf in een week basspelen en treedt samen met Clous van Mechelen op als begeleider van zangeres Rika Jansen. Ook wordt hij als congaspeler in stripteasetenten gesignaleerd.

1965 - 1970

Na een reis naar India omstreeks 1965 nemen Theo Dekens psychische problemen verder toe. Hij heeft frequente woedeaanvallen en kan op het laatst geen dak meer boven zijn hoofd verdragen. Na een kortstondige associatie met de Amsterdamse popband Punky's Dilemma verdwijnt de muziek uit zijn leven. Zijn jeugdvriend Hans Dulfer onderneemt begin jaren zeventig nog een laatste poging Theo Dekens composities door een groep topmuzikanten te laten vertolken. Trompettist Benny Bailey is vol lof over de melodie van The Morning After The Third, maar het eerbetoon lijkt Deken allerminst te interesseren. De nieuwe trompet die Dulfer voor de gelegenheid voor hem aanschafte, verkoopt hij vrijwel meteen. De komende decennia vertoont hij zich alleen nog als bedelende junk in de binnenstad, waarbij zijn verwilderde uiterlijk merkwaardig contrasteert met zijn hoffelijke, verzorgde Nederlands. Mede doordat Deken zijn muziek nooit op de plaat vastlegde, raakt zijn naam in vergetelheid. Bij de begrafenis in oktober 2000 klinkt nog eenmaal zijn compositie Something For Billie, een amateuropname van zijn triomf in het Concertgebouw in 1962, toen de wereld even aan Theo Dekens voeten leek te liggen.

Audio/Video Theo Deken