cajun

Geschiedenis van Cajun

In het begin van de jaren negentig in de Nederlandse muziekcafé's bijzonder populair genre, dat teruggaat op door het Franse deel van de bevolking in Louisiana gespeelde dansmuziek. Doorgaans akoestisch vertolkt met accordeon en/of viool als gezichtsbepalende instrumenten.

Als de Franse kolonialen rond 1750 door de Britten worden verdrongen uit de streek Acadia (wat nu Nova Scotia is, in Canada), komt een deel van hen via de Mississippi in de Amerikaanse staat Louisiana terecht. Louisiana heet dan het armste deelgebied van de Verenigde Staten te zijn waar het leven hard is. Om na een zware werkweek stoom af te blazen wordt het in de Franse gemeenschappen - Cajuns genoemd, afkorting van Louisiana Acadiens - traditie om te feesten. Dansen op muziek; two-step en walsjes. De liedjes, gespeeld op viool, gitaar en - voor het ritme - een triangel, zijn een mengeling van oude Franse liedjes met de muziek van andere volken die in Louisiana leven (Creolen en Europeanen). Tekstueel handelden de nummers over het harde leven. Tegen de tijd dat de platenindustrie opkomt, is de viool vervangen voor de accordeon (nadat beide instrumenten eerst samen worden gebruikt). De belangrijkste redenen hiervoor zijn dat de accordeon beter bestand is tegen het vochtige klimaat in het zuiden, meer geluidsvolume heeft (zeer nodig in de danszalen) en zowel de melodie als het ritme kan vertolken. Begin twintigste eeuw wordt er olie ontdekt in het arme Louisiana, wat tot een grote instroom leidt van Engelsprekende Amerikaanse geldzoekers. Die onderdrukken de Fransen, bestempelen hun cultuur als achterlijk en verbannen hun taal uit het lessenpakket van de scholen. Tevens nemen ze de cajun over, die nu Engelstalig wordt en gelikt gespeeld door hillbilly stringbands. De viool komt daarmee terug in de cajun. Later komen daar elektrische gitaren, steelgitaren en drums bij. Pas in de jaren vijftig begint de oorspronkelijk Franse, rauwe cajun weer aan een opmars. Die stijl wordt in de jaren zestig, als in Amerika een folkrevival losbreekt, opgepikt. Het leidt uiteindelijk tot een wettelijke erkenning van het Frans in Louisiana, met de taal weer terug in de schoolbanken. Als midden jaren tachtig het zogenaamde cajunstijl eten een rage is in restaurants wereldwijd, wordt de cajunmuziek - die daarbij gedraaid wordt - ook buiten Amerika populair. Cajun wordt vaak in een adem genoemd met die andere muziek uit Louisiana: zydeco. Zydeco wordt gespeeld door de Creoolse gemeenschap aldaar, die accordeongespeelde cajun vermengt met soul en R&B.

In Nederland gaan cajun en zydeco hand in hand. Speelt een band het ene genre? Dan doorgaans ook het andere. Zoals bijvoorbeeld Boh Foi Toch, dat in 1989 wordt opgericht door Jan Manschot en Ferdy Joly (bekend van Normaal), met Hans Keuper en Willem te Molder. De achterhoekse band is in Oost-Nederland veelgevraagd. Zingende in het Nedersaksisch willen de bandleden alles in eigen hand houden. Cd's worden zelf van de fabriek gehaald, van boekjes voorzien en in eigen beheer uitgeven. De verkoop (enkele tienduizenden stuks per titel) geschied tijdens concerten en niet via platenwinkels - want daar komen de fans niet - maar via melkboeren. In 1993 doet de band een serie benefietoptredens in Afrika, een jaar later staan de mannen op Noorderslag. In 2000 wordt al het werk heruitgebracht via een professioneel label. Captain Gumbo wordt in 1990 opgericht door Gerard de Braconier en Joost Witte (bekend van Toontje Lager) met Jan van den Berg en Mark Sohngen, om ook cajun en zydeco te spelen (en tex-mex). In 1991 scoort men er zelfs een top 40-hit mee (Allons A Lafayette) en hun cd 1 More Step verkoopt ruim 10.000 exemplaren. Een wens gaat in vervulling als de band naar Louisiana kan reizen om daar samen met hun 'helden' uit de cajunwereld te mogen optreden. Ze winnen in 1993 een Dutch Country Music Award voor Meest Belovende Groep en hebben een jaar later met hun derde cd succes tot in Wallonië, Zwitserland, Duitsland en Mallorca (waar ook opgetreden wordt). In Nederland staat men met Fats Domino in Ahoy'. De groep blijft populair. Louisiana Radio ontstaat in 1990 als afsplitsing van Homesick & The Backstabbers, om huisband te worden van een cajun café in Utrecht. Er worden diverse cd's uitgegeven, maar het is vooral met optreden dat de band een reputatie weet op te bouwen. Het optreden op het North Sea Jazz Festival (1992) en de tournees door Frankrijk, Zwitserland, België en Duitsland (1994-1995) zijn niets minder dan zinderend. Het in 1996 op single uitgebrachte, oosters getinte nummer Iranian Girl brengt de band positieve reacties uit het Midden Oosten, waar men wordt uitgenodigd om deel te nemen aan het International Music Festival van Abu Dhabi (te Verenigde Arabische Emiraten). Uit Louisiana Radio komt in het nieuwe millennium Homesick & the Louisiana Men voort, wederom rond zanger-gitarist Hans de Vries.

Boh Foi Toch Captain Gumbo Louisiana Radio The Louisiana Men

Max Tax Y Sus Banditos is een in 1995 opgerichte Brabantse feestband rond zanger-gitarist Max Tax, die qua bezetting een typische tex-mex band is, maar die tex-mex wel mengt met cajun, blues, zydeco, bluegrass en polka. Wel pure cajun brengt het Noordwijkse The Cajun Company, opgericht in 1992. Deze band rond accordeonist Bas van der Poll houdt het genre zo authentiek mogelijk, wat niet alleen succes in Europa, maar zelfs de Prix Dehors de Nous oplevert. The Cajun Company krijgt deze prijs voor 'beste cajunband buiten Louisiana' uitgereikt door de Amerikaanse Cajun French Music Association, naar aanleiding van hun tweede, overigens in Louisiana opgenomen cd, La Robe de Rosalie. Le Cochon Blue wordt in 1994 opgericht door de broers Henk, Hette en Andre Gubbels met José Cutileiro. Deze Groningse groep interpreteert de cajun op onder andere zaagbasaccordeon (die een foekepotachtig geluid heeft), banjo en elektrische mandoline.

Max Tax Y Sus Banditos The Cajun Company