funk

Geschiedenis van Funk

Energieke, rauwe vorm van dansmuziek die in de jaren zestig in de Verenigde Staten ontstaat uit soul en rhythm & blues, en die met de jaren een belangrijk bestanddeel van popmuziek wordt.

Funk ontstaat in het Verenigde Staten van de jaren zestig, als in de grote steden soul en rhythm & blues samengaan tot een nieuwe, energieke vorm van dansmuziek. Opmerkelijk zijn het pompende drum- en baswerk vol gesyncopeerde lijnen. Het is vooral de zogenaamde groove die deze instrumenten neerleggen die kenmerkend zal worden voor de funk, en die, als die in andere muzieksoorten opduikt, die muziek 'funky' doet zijn. De eerste grote funk-ster is James Brown, later volgen onder meer Sly & The Family Stone, George Clinton en Prince als vaandeldragers. Funk is aanvankelijk een puur zwarte aangelegenheid. Teksten kunnen ook aan het zwarte luisterpubliek gericht zijn en belichten hun maatschappelijke positie en hoe daarmee om te gaan. Gaandeweg blijkt funk echter generaties en rassen te overstijgen.

In Nederland is het American Gypsy dat hier de funk introduceert. Deze van origine Amerikaanse formatie haalt met eerste single Angel Eyes in 1974 de Top 10. Dat singlesucces wordt niet meer geëvenaard, maar het bezorgt de groep voldoende naamsbekendheid om jarenlang succesvol als livegroep te kunnen opereren. Ook een drukbezette liveband in die tijd is Cheyenne, rond de Molukse zangeres Julya Lekranty (alias Lo'ko) en haar broer Eddy. Rosa King is van oorsprong ook Amerikaanse. Het is een danscarrière die haar in 1971 naar Nederland voert, terwijl ze er dan al twintig jaar muziekactiviteit heeft opzitten met en voor o.a. Little Richard, Cab Calloway en Eddie Coombs, als zangeres en saxofoniste. In Nederland richt ze haar eigen groep op: Rosa King & Upside Down, waar met de jaren mensen als Arthur Ebeling, Bertus Borgers en Candy Dulfer (vanaf haar 12de!) deel van uitmaken. De groep tourt vrijwel de hele wereld door. King zelf is geen virtuoos, maar als entertainer reikt ze tot grote hoogte. De Houseband ontstaat gaandeweg in de VPRO-studios, als kernleden Peter Smid (basgitaar, gitaar, zang), Harry Harthold (gitaar, zang) en Piet Gerritsen (piano, orgel) van huisorkest dat diverse genres vertolkt, een eigen geluid ontwikkelen van Hollandse, op Amerikaanse (New Orleans) leest geschoeid funk. In 1975 wordt de groep ook huisorkest van Paradiso. Ze begeleiden buitenlandse artiesten, maar treden ook zelfstandig op door heel Nederland. Van het uitgebrachte plaatwerk, dringen in 1977 de singles Dancing Shoes en Don't Loose Your Love de hitlijsten binnen.

American Gypsy Cheyenne Rosa King & Upside Down Houseband

In de jaren zeventig komt in Amerika de funk in aanraking met andere, niet-zwarte muzieksoorten, zoals psychedelica, jazz en harde rock. Dat leidt er in de jaren tachtig toe dat funk een wereldwijd bekend en beoefend genre is. Hitparadepop, new wave, de funk dringt als stijlmiddel tot vele, soms lijnrecht op elkaar staande, andere genres door. In de hiphop samplet men de drumbreaks en baslijnen van oude sixties funkplaten, wat dat nieuwe, overigens weer voornamelijk zwarte genre niet alleen aan de funk verwant maakt, maar er ook voor zorgt dat er grote vraag ontstaat naar originele, oude funkplaten; de zogenaamde rare grooves genoemd. In Amerika ontstaat verder de GoGo, funk gespeeld door een bigband, met een grote rol voor percussie en publieksparticipatie. Deze funkvorm leidt in Nederland tot de oprichting van Gotcha!, rond de Haarlemmers General Roos (alias van Roger Verhaart) en Ronald Krom. Op de platen van de groep wordt funk met rap en gogo gemengd. Naast de groep zullen Nicotine, Funkface en OLaBOLA komen te bestaan. Ro & Paradise Funk is een funkband rond Ronald Krom alias Robadope Ro, die strandt als de twee goed ontvangen albums geen hitsucces opleveren. De Rotterdamse zanger Rick DeVito (Rick Hoogendorp) is vanaf de vroege jaren tachtig actief. Aanvankelijk in de omvangrijke Health Band, die voortbouwt op het uit de jaren '60 bekende Motown-geluid, later in The Frog, die uit Health Band voortkomt. Het is met de cd Good Times dat De Vito's solocarrière van de grond komt, als de Stones-cover Satisfaction in Duitsland een flinke hit oplevert. Volgende platen en singles doen dat succes echter niet evenaren. Wel zingt DeVito in 2002 in het nummer Summer In The City, de zomerhit van Soulvation. De funk wordt ook gekoppeld aan metalgitaren, wat funkmetal en cross-over tot gevolg heeft. Pionier in Nederland is hierbij Urban Dance Squad, wiens debuutplaat Mental Floss For The Globe (1989) meteen internationale successen behaalt. Hun combinatie van een rockband met een rapper en een scratcher is voor die tijd volstrekt uniek.

Gotcha Rick DeVito OLaBOLA Ro & Paradise Funk Nicotine Funkface The Health Band Urban Dance Squad

Anno jaren negentig is funk overal en een bijna vanzelfsprekend, wezenlijk element van popmuziek, zoals ook rock-'n'-roll dat is. Funkavonden in hippe clubs waar DJ's (o.a. LX Pacific, B. Nelson en Frankie D.) ouwe en/of de nieuwste funkplaten draaien zijn uiterst populair, en optredens van funkbands (o.a. De Funkie Reddingsbrigade en The Booty Snatchers) staan bekend als feestavonden. Zoals die van Seven Eleven, ontstaan in 1987, uit Bart Verhoeven (bas), Marcel Kaatee (gitaar), Edwin Kuipers (toetsen) en drummer Hans van den Hurk. De groep combineert funk en jazz. Op de funkverzamelaar Funkin' Delight (1989) zijn de eerste opnamen te horen van de groep. In 1991 treedt Seven Eleven op met de Brabantse hiphopformatie Dope Posse. Rapper Are MC (ex-Dope Posse) wordt daarna de vaste frontman van Seven Eleven. Aangevuld met een blazerssectie wint de band in 1993 de Amsterdamse editie van Camelpop hetgeen in 1994 resulteert in het livealbum Camelpop 93. Het debuutalbum The Come Out (1996) is geproduceerd door New Yorkse P-Funk gitarist Menace. De CD krijgt veel airplay in het Amerikaanse collegeradio circuit. Eind jaren negentig treedt de band veel op, onder meer in Duitsland en Frankrijk, zoals op het Uncut Funk Festival gehouden in de jazzclub New Morning in Parijs. Live werkt de groep onder meer samen met Menace (1996, 1997), Mudbone Cooper (1999, 2004) en de Brides Of Funkenstein (2002). Bassist Bart Verhoeven houdt er met Dodge al even swingende soloprojecten op na. Met Seven Eleven speelt hij in 2001, 2002 en 2004 op North Sea Jazz. Gellybooty wordt in 1992 opgericht door drummer Erik Rinsema, bassist Richard Werkhoven, gitarist Martijn Haan, zanger Frank Leenders en altsaxofonist Pieter Noordijk, uit de as van de groep Captain Caveman. Het idee is een grote funkband a la Parliament/Funkadelic te realiseren, waarvoor men op zoek gaat naar vele blazers, percussionisten, zangers en zangeressen. In 1999 verschijnt Gems, aanvankelijk een minialbum, later heruitgebracht als volledig album; opgenomen bij de gebroeders Smeenk van Gotcha! en gemixed door DJ DNA van de Urban Dance Squad. De cd wordt goed ontvangen, ook bij de pers. Gellybooty wordt in Oor genoemd in een lijstje van tien beste funkbands van Nederland. In 2002 verschijnt tweede album Skin, waarop de band inmiddels uit veertien koppen bestaat.

Seven Eleven Gellybooty The Booty Snatchers Dodge

Hoe populair en alom vertegenwoordigd ook, in de hitparades is de funk niet veel te vinden. Daar brengt Bastian verandering in, sinds 1998 zowel eenmansproject van de Amsterdammer Bas Bron, die op zijn debuutalbum Ready (2001) jaren tachtig funk en disco combineert met vroege electro tot een heldere en meezingbare soort nieuwe computergestuurde dansmuziek, als de uit elf personen bestaande formatie waarmee Bron de podia betreedt. De eerste single You've Got My Love (2001) wordt met een zeventiende plaats in de Top 40 een hit. Na tweede plaat It's All Downhill From Here (2003), wordt Ready wereldwijd uitgebracht. Onder de namen Gifted, Seymour Bits en Comtron brengt Bron ook werk uit.

Bastian