gospel

Geschiedenis van Gospel

Uit de Verenigde Staten afkomstige, doorgaans a cappela gezongen religieuze muziek.

Het zijn de als slaaf naar Amerika verscheepte Afrikanen - afkomstig uit verschillende landen - die hun muziek en religie mee brengen naar 'de nieuwe wereld'. Tijdens de lange, zware werkdagen op het land proberen ze hun ellende te verzachten door liederen te zingen. Omdat het de slaven veelal verboden is op hun eigen instrumenten te spelen of hun eigen, puur Afrikaanse liederen te zingen, ontstaat een nieuwe vorm van muziek, waarin de Afrikaanse kennis van harmonie en typische 'call-and-response' (één iemand roept wat als aangever, waarop de anderen hem in koor antwoorden) wordt toegepast op Europese muziek, bijvoorbeeld die van de kerk. Slaven hebben geen enkel recht en moeten continu de grillen van de blanke overheerser afwachten. De enige plek waar ze emoties de vrije loop kunnen laten is in de kerk en het is daar waar hun muziek en samenzang zich ontwikkelt. Na de afschaffing van de slavernij in de VS in 1865 ontstaat in de zogenaamde sanctified churches een zeer opgewekte zangvariant, die rond 1900 uitmondt in kerkdiensten waarbij de geestelijken zingen, schreeuwen en springen als bezetenen en het in de kerkbanken aanwezige publiek hierop al even uitgelaten antwoordt. De gospel is geboren.

Na lange tijd puur gebaseerd te zijn geweest op de eeuwenoude religieuze liederen, gaan in de jaren dertig (blues)songwriters zich met de gospel bezighouden. Dat geeft het genre niet alleen een creatieve impuls, maar vooral ook een lucratieve. Gospel wordt big business, met eigen platenmaatschappijen en producers. In die jaren ontstaat ook het concept van de gospelgroep: vier à vijf getalenteerde zangers, die ingetogen, harmonieus en polyfoon een liedje brengen; aanzienlijk rustiger dan het er in de kerken aan toegaat. Dit kan a cappela zijn, maar ook begeleid op een orgel, en eventueel ook andere instrumenten. Eind jaren vijftig ontstaan als vervolg op de a cappela-groepen hele gospelkoren, met internationaal groot succes. Zelfs blanke kerken nemen er voor hun koren elementen uit over.

In Nederland zijn The Continental Singers de bekendste exponent van de gospel. Producer en initiatiefnemer Cam Floria richt zich vanuit Oregon, de Verenigde Staten op een 'mission of love'. Zijn 'Continental Singers' betreft een gospelgroep die slechts één seizoen bestaat, en steeds bij elkaar geraapt wordt door mond-tot-mondreclame en advertenties. De eerste groep onder die naam is in de VS actief in het seizoen 1962/1963. Het idee slaat aan en blijkt ook goed te werken als evangelisatiemiddel. In 1969 komt daarop de eerste groep Continental Singers naar Europa. In 1975 ontstaat in Rotterdam de eerste niet-Amerikaanse Continental-groep. Deze treedt niet alleen in eigen land op, maar ook in Frankrijk, België, Oostenrijk en Tsjechië. Het repertoire bestaat uit nummers van onder meer Sandi Patty, Steve Green, Dave & Dale Garratt en de Amerikaanse Continental Singers. Tot aan het heden ontstaan er nog nieuwe groepen Continental Singers, verspreid over de gehele wereld. Wereldwijd tellen The Continental Singers zo'n vijftienhonderd leden, verdeeld over zestig groepen. Elk jaar verschijnt een nieuwe cd.

The Continental Singers

Tot aan de jaren vijftig is de gospel hét platform voor zwarte muziek, daarna moet het genre concurreren met rhythm & blues (r&b), soul, funk en disco. Invloeden van deze muzieksoorten kruipen ook langzaam de gospel binnen. De authentieke gospelkoren worden in de jaren tachtig ontdekt door blanke popgroepen, die hen voor achtergrondzang op hun platen uitnodigen.

Gospel is van oudsher muziek met een religieuze boodschap. Dat leidt ertoe dat ook andere zwarte muzieksoorten (zoals soul, funk of disco) met een religieuze lading als gospel werden gekenmerkt. Een indeling die puur geschiedde naar tekstuele inhoud, niet naar de kenmerkende stijl muziek die gospel vooral ook is. Uiteindelijk is daarom de term 'contemporaine christelijke muziek' (CCM) bedacht; ook wel reli-pop genoemd. CCM is een puur op tekst gebaseerde categorisering en kan werkelijk ieder mogelijk muziekgenre betreffen, van soul tot metal.