renaissance

Geschiedenis van Renaissance

De renaissance (letterlijk wedergeboorte, n.l. van de klassieke oudheid) betekende een bloeiperiode van alle kunst en cultuur (filosofie, humanisme, wetenschap). Muziek werd steeds autonomer en onafhankelijker van de kerk. De belangrijkste vernieuwingen kwamen van de Vlaamse polyfonisten (componisten van meerstemmige muziek), of Franco-Vlaamse scholen (vroeger vaak als Nederlandse scholen aangeduid). Natuurlijk behoorden daar ook conservatievere componisten toe (zoals Clemens non Papa) en componisten bij wie traditie en vernieuwing samengaan, zoals Adriaan Willaert. En soms zie je binnen het oeuvre van één componist een ontwikkeling van behoudend naar vernieuwend, zoals bij Philip de Monte. Maar een gemeenschappelijk kenmerk van alle vijf renaissance-generaties is de expressie van menselijke emoties. Ook zijn er overeenkomsten in de gehanteerde vormen. Daartoe behoren parodiemissen (zoals die van Orlando di Lasso), parafrasemissen, motetten en Franstalige chansons. De meeste parodieën en parafrases zijn gebaseerd op gregoriaanse melodieën. Er worden vijf scholen (of generaties) onderscheiden: 1. eerste generatie (ca. 1420-1460), met Bourgondische componisten, 2. tweede generatie (ca. 1460-ca. 1500), met als belangrijkste vertegenwoordiger Johannes Ockeghem (ca. 1420-1497), 3. derde generatie (1490-1520), met in de Lage Landen de componisten Jacob Obrecht (1457/1458-1505), Pierre de la Rue (ca. 1460-1518) en Heinrich Isaac (ca. 1450-1517), 4. vierde generatie (1520-1560), met Clemens non Papa (ca. 1510/1515-ca. 1555) en Tielman Susato (ca. 1510/1515-ca. 1570); tijdens deze periode zijn ook componisten uit de Nederlanden in Italië werkzaam, zoals de 'grondlegger van de Venetiaanse school', Adriaan Willaert (1488/1490-1562) en de door hem beïnvloede Cipriano de Rore (1515/1516-1565), 5. vijfde generatie (1560-1600), met Philippe de Monte (1521-1603) en Orlando di Lasso (1532-1594). Deze scholen kennen ook een laat-renaissancistische of vroeg-barokke nabloei. Hieronder valt de vocale muziek van onder anderen Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621) en Cornelis Schuyt (1557-1616).