salsa

Geschiedenis van Salsa

Traditionele Latijns-Amerikaanse dansmuziek, ontstaan in de jaren dertig in Cuba, waarbij de vocalist improviseert over complexe ritmische patronen. Een salsaorkest bestaat naast een uitgebreide ritmesectie (met veel percussionisten) uit een blazerssectie, bas en piano. Salsa is afgeleid van het Spaanse woord voor saus. Salsa is niet alleen de naam van een genre maar ook de verzamelnaam voor een groot aantal Zuid Amerikaanse stijlen, zoals rumba, bolero, plena en guaracha.

Salsa vindt haar oorsprong tussen 1930 en 1940 in Cuba, waar muzikanten de merengue van de Dominicaanse Republiek, de plena van Puerto Rico en de cumbia uit Colombia mengen met de eigen son. Er ontstaan dansorkesten met als bezetting piano, trompet, saxofoon, bas en percussie-instrumenten als timbaal, conga en koebel. Het nieuwe dansorkest heeft aanvankelijk verschillende benamingen. De naam Salsa raakt begin jaren zeventig in zwang in New York. Daar zijn op dat moment veel Latijns-Amerikaanse muzikanten actief, veelal vluchtelingen uit het communistische Cuba. Zij spelen hun traditionele muziek op de elektrische instrumenten die op dat moment courant zijn en voegen er een rockbenadering aan toe. De uiterst energieke salsa is in de jaren zeventig razend populair. Vooral in Colombia, waar de Cubaanse son en mambo altijd al populair waren. Daar ontstaat een eigen, meer melancholisch getinte vorm van salsa. In de Latijns-Amerikaanse landen is salsa sindsdien de meest populaire muziek. In de westerse wereld groeit de belangstelling weer eind jaren negentig, vooral in het circuit van de dansscholen.

Na op Curaçao als kind bekend te zijn geworden met de band Tipico Juliet, vertrekt zanger, percussionist en componist Edsel Juliet naar Nederland. Daar is hij eerst actief in de band Latin Touch, alvorens naam te maken met Saljuco. Salsa Sajuco is in 1983 een van de eerste Nederlandse salsaplaten en bevat Juliets eigen uitvinding: de salsa corriente. Een mix van Cubaanse en Braziliaanse muziek met de Simadanklanken van de Antillen. Le Clave es la Llave is in 1986 een elpee van Ruben Salas y su Orquesta. Zanger Salas is een echte New Yorkse Salsaman, maar zijn orkest bevat namen die nog steeds in de Nederlandse latin actief zijn: Joe Rivera, Leslie López, David Rotschild, Wim Both, Eric Calmes en Lucas van Merwijk. Ook de inmiddels bekende arrangeur Onno Krijn maakt er deel van uit. De plaat doet niet veel en is niet meer te krijgen. Succes is wel weggelegd voor Conexion Latina, waar naast Rotschild en Rivera, beide blazer, ook percussionist Claus Toft in meespeelt (nu in Zuco 103). Vanaf 1990 zullen Rotschild en Rivera deel uitmaken van Rumbata, een Amsterdams latinorkest bestaande uit musici afkomstig uit Colombia, Cuba, Urugay, Puerto Rico, de VS, Duitsland, Israël en Nederland. Rumbata komt bekend te staan om zijn originele benadering van salsa, de frisheid van het repertoire en de melange van jazzy blazerarrangementen en hevig swingende ritmesectie. Slagwerker Van Merwijk is als sessiemuzikant op veel producties terug te horen, maar is bovenal een van de drijvende krachten achter de latin in Nederland. Eerst als lid van Nueva Manteca, de in 1982 opgerichte Afro-Cubaanse jazzformatie van pianist Jan Laurens Hartong, die voortbouwt op de Cubopmuziek en samenwerkt met internationale sterren uit het latinveld. Nu met de twintigkoppige Cubop City Big Band, waarmee juist gefocust wordt op het verleden, door iedere uitgebrachte cd een eerbetoon te laten zijn aan een grote salsacomponist, middels covers. De Tilburgse groep Pegasaya speelt vanaf midden jaren tachtig een vrolijke mengeling van salsa, zouk, merengue, son-montuno, reggae (bubbling), tumba, soca en bachata, waarmee het zich in Nederland niet alleen tot voorprogramma van een Jennifer Lopez opwerkt, maar ook hits scoort op de Antillen.

Edsel Juliet Rumbatá Nueva Manteca Orquesta Pegasaya

Het in 1994 opgerichte, Haagse Masalsa bestaat uit leden die grotendeels afkomstig zijn uit Zuid- en Midden-Amerika en krijgt met zijn pittige mix van Puerto Ricaanse, Cubaanse en Dominicaanse klanken de geuzennaam Ambassadeur van de Salsa in Nederland. De groep werkt samen met veel internationale grootheden en onder andere Volumia!, Total Touch, Ruth Jacott, Herman Brood en Gordon. Percussionist, bandleider en producer Gerardo Rosales is afkomstig van Venezuela en werkt als veelgevraagd sessiemuzikant vanuit thuisbasis Amsterdam samen met de groten der aarde. Hij combineert zelf de authentieke salsa met jazz. Zijn cd La Salsa es mi Vida is speciaal opgenomen in New York, omdat het daar ooit allemaal echt begon voor zijn geliefde salsagenre. Alle muziek en kwaliteit ten spijt, in Nederland wil salsa maar niet uitgroeien tot meer dan een dansgelegenheid. Dansscholen en uitgaan om te salsadansen op een dj-set zijn hier populair, het bezoeken van een salsaconcert of het aanleggen van een collectie salsa-cd's minder. De van Aruba afkomstige Gerald Clarinda wil daar met zijn La Ritmica verandering in te brengen. Op de Antillen razend populair, probeert hij hier de salsa via een live gespeelde, moderne cross-over met onder andere hiphop, raggamuffin en compa de ontmoetingspek voor zowel de concertganger als de danser te laten zijn.

Gerardo Rosales