soul

Geschiedenis van Soul

Zwarte dansmuziek uit de jaren zestig, ontstaan uit de rhythm & blues, die ook zeer populair word bij het blanke poppubliek.

Soul ontstaat in de vroege jaren zestig in de Verenigde Staten vanuit de rhythm en blues (R&B). Zwarte Amerikaanse jongeren beleven, net als hun blanke leeftijdsgenoten tien jaar daarvoor, financieel betere tijden en storten zich in het uitgaansleven. Er ontstaat behoefte aan meer gestileerde zwarte dansmuziek. Het platenlabel Motown Records uit Detroit voorziet zeer succesvol in die behoefte met acts als The Supremes, The Four Tops, The Temptations en Smokey Robinson & The Miracles. Deze nieuwe zwarte dansmuziek slaat vanaf 1964 ook aan bij het blanke poppubliek, met name in Engeland, Nederland en Duitsland. Al snel waaien ook rauwere vormen, uitgebracht op labels als Stax en Hi, over naar Europa. In 1967 reist de Stax Soul Revue, met o.a. Otis Redding, Sam & Dave en Booker T & The MG's, met veel succes door Europa.

De introductie van soul in Nederland is een zwarte aangelegenheid. Big John Russell wordt in 1956 bij een talentenjacht uitverkozen tot de Surinaamse Elvis Presley. Een jaar later verhuist hij met zijn ouders naar Amsterdam. Daar formeert hij samen met Jan Akkerman de groep The Cellar Rockers. John maakt sneller carrière dan zijn blanke vriendjes. In 1962 mag hij voor Phonogram al een single opnemen: The Baby Twist. Twee jaar later staat hij met zijn begeleidingsgroep in het voorprogramma van The Beatles in Blokker. In 1967 ontvangt hij samen met jazzpianist Louis van Dijk een Zilveren Roos op het filmfestival van Montreux voor de muziek van de film Compromis, waarin hij ook een rol speelt. In die jaren maakt hij ook diverse singles, maar omdat geen daarvan een hit wordt zoekt hij zijn toevlucht tot het lucratieve nachtclubcircuit in Duitsland.

Big John Russell

De op Aruba geboren Julio Bernardo Euson richt daar eind jaren vijftig zijn eerste band op. Na het winnen van een aantal talentenjachten verhuist de ambitieuze Euson in 1962 naar Nederland, waar hij gaat zingen bij de Rotterdamse Kreole Kats. Met deze groep maakt hij tussen '65 en '67 enkele singles met voornamelijk ruig soulwerk. Euson gaat vervolgens optreden met toetsenist Chris Hinze en enkele ex-leden van The Lords onder de naam J.B. Euson & Stax. In de jaren zeventig scoort hij enkele solohits, om daarna via de Verenigde Staten in Chili te belanden. Sue Chaloner wordt geboren in Londen en door een Brits gezin geadopteerd. Nog geen twee jaar oud doet ze haar eerste reclamespotje, een jaar later zit ze al op klassiek ballet. Op haar twaalfde schittert ze al in The Sound Of Music en deelt ze het podium met Sammy Davis Jr. Daarvoor was ze al te zien in tv-series. Sue komt in 1971 naar Nederland om een hoofdrol te vertolken in de Nederlandse versie van de musical Hair. Sue blijft hier en richt een zangtrio op, dat twee jaar lang met de Mounties Show door het land trekt. Samen met Big John Russel vormt ze kort een duo, om vervolgens verder te gaan met Iwan Groeneveld (afkomstig.van Swinging Soul Machine). Naam: Spooky & Sue. Na enkele succesvolle singles, blijft het grote succes toch uit; wat haar uiteindelijk voor een solocarrière doet kiezen. Daarmee zal ze vooral succes buiten Nederland hebben. Oscar Harris wordt geboren in Suriname, maar komt op 20-jarige leeftijd naar Nederland om te studeren. In 1965 begint hij een zangcarrière in The Twinkle Stars, een vanuit Amsterdam opererende Surinaamse groep, waarin eerst Ruud Seedorf en later Billy Jones als tweede zanger actief is. Met enkele hits zal de groep zeer populair raken in de vroege jaren zeventig. Daarna gaat Harris solo met een mix van vrolijke, Caribisch' getinte meezingers en zwoele soulballads, en bouwt via ereplaatsen op songfestivals in o.a. Bulgarije, Luxemburg en Oostenrijk, alsmede tournees door Duitsland, Scandinavië en Frankrijk, zijn faam gestaag over de grenzen uit. In 1980 beleeft Harris zijn internationale doorbraak, met de ook buiten Europa gigantische kraker Song For The Children.

Euson Sue Chaloner Spooky & Sue Oscar Harris

Blank zijn Free en Swinging Soul Machine. Free is een omvangrijke formatie die er eind jaren zestig - samen met The Swinging Soul Machine - voor zorgt dat Rotterdam bekend komt te staan als soulstad nummer één. De band wordt in 1968 opgericht in de bezetting Ray Nichols (zang), Egon Verhoeven (gitaar), Julian Schell (gitaar, later bas), Peter Vlietstra (orgel), Cees Mason (saxofoon), Raymond Oosthoek (saxofoon), Harry Jamin (trompet) en Max Spangenberg (drums), plus bassist Fokke Openty en tweede toetsenman Ferry Maat (die later landelijke bekendheid krijgt als radiopresentator). Met de debuutsingle scoort Free meteen een (zomer)hit. In 1969 verzorgt de groep met veel succes het voorprogramma van de Amerikaanse soulzangeres Aretha Franklin. De optredens van de groep zijn geheel gemodelleerd naar de soulrevues van Sam and Dave, James Brown en Otis Redding, inclusief het schetterende koper, een gestroomlijnde choreografie en elkaar opzwepende zangers en zangeressen. Niet lang daarna valt de groep uit elkaar. Eind 1966 wordt Swinging Soul Machine opgericht, door Wim Warby (saxofoon), Jan Warby (basgitaar), Paul Vink (toetsen) en Jan Bliek (drums), geïnspireerd door de soulrevues van Sam & Dave en James Brown. Het succesjaar blijkt 1969, waarin men een hit scoort met eerste single Spooky's Day Off. Ook het debuutalbum is redelijk succesvol, maar de band blijft toch met name live populair. Na in 1970 de naam afgekort te hebben in Machine, legt men zich meer toe op progressief, gitaargericht materiaal.

The Free Swinging Soul Machine

Aan het eind van de jaren zestig, begin zeventig ontwikkelt de soul zich twee kanten op. Aan de ene zijde van het spectrum werd de muziek steeds harder, ruiger en energieker, wat tot de funk leidt. Aan de andere zijde de zachtere en zoetere disco. Dat zou de meest populaire muzieksoort tot aan de eerste helft van de jaren tachtig blijken.

De Chaplin Band wordt halverwege de jaren zeventig geformeerd door John (piano, toetsinstrumenten, zang) en Jo Bartels (basgitaar, zang). Het idee is dan in te haken op de groeiende discorage. Met succes, want de eerste single Let's Have A Party wordt een hit. Na veel intern gerommel neemt de groep in 1982 een cover op: Il Veliero, oorspronkelijk geschreven en opgenomen door de Italiaanse zanger Luigi Battisti. Zowel dit nummer, als Gold en Welcome To The Party doen het aardig in binnen- en buitenland. Begin negentig gaat de groep over in Lafayette, een cajun-formatie.

Chaplin Band

Mildred Douglas wordt geboren op Curaçao, waar ze in de kerk zingt, maar ondertussen van een carrière als danseres droomt. Om die droom na te jagen, vertrekt ze in 1960 op haar tiende naar Nederland en meldt zich aan bij de Scapino Dansacademie. Problemen met haar rug, doen haar terugkeren naar de zang. In 1975 verzorgt ze uitsluitend achtergrondvocalen bij Hans Dulfer en de Perikels, Fruitcake, Rockaway Boulevard en Daniel Sahuleka. In 1983 wordt ze door de Surinaamse zangeres Jetty Weels gevraagd voor de groep Mai Tai. Deze groep wordt gecompleteerd door de eveneens uit Curaçao afkomstige Carolien de Windt. Na een paar singles komt in 1984 de eerste grote hitklapper, Am I Losing You Forever - een soulballade die Nederland kippenvel bezorgt. Debuutalbum Mai Tai (1985) bevat het strakke en mondaine geluid van de Amerikaanse discogroep Chic. Met de monsterhit History scoort Mai Tai tot ver buiten onze grenzen, o.a. in Engeland en de Verenigde Staten. In 1989 stapen kort na elkaar Mildred Douglas en Jetty Weels uit de groep om solo te gaan (de laatste onder de naam Oscare), wat het einde van Mai Tai betekent. In 1990 verschijnt Douglas' soloalbum Face One, opgenomen in San Diego en geproduceerd door Santana-bassist en 'wizzkid' Alphonso Johnson. Ze toont wederom haar klasse in de overwegend balladeachtige nummers. In 1995 staat ze op het North Sea Jazz Festival. Mai Tai wordt in 1994 heropgericht.

Mildred Douglas Mai Tai

In de jaren negentig beginnen jonge zwarte soulartiesten elektronica in hun muziek te incorporeren, als beats en samples, met als resultaat muziek die het midden houdt van het melodieuze van jaren zestig en zeventig soulzang en de funky ritmiek van hiphop en rap. Deze muziek wordt new jack swing genoemd. Daaruit ontstaat r&b: moderne zwarte dansmuziek, met een stevige voet in het verleden, waarin gezongen en/of gerapt wordt en waarbij de muziek deels elektronisch en deels via conventionele instrumenten wordt gespeeld. Strikt genomen: de zwarte muziek uit de jaren zestig helemaal opgefrist en sprankelend gemaakt door moderne technieken en inzichten. Belangrijk kenmerk is dan ook de opvallend goede, warme en weldadige productie van de muziek.